Sunce umire na zapadu
Moma Dimić
Romanopisac, pripovedač i pesnik Obren Jović najnovijim proznim delom "Sunce umire na zapadu" potvrdio je svoju i ranije zapaženu odrešitost kazivanja, živog i elokventnog pripovedanja, neposrednog uvođenja likova u tok priče, baš kao i izvođenja opštih planova i značenja.
Obren Jović je napisao jedan realistički roman, porodičnu dramu ljudi iste-različite vere u poslednjem srpsko-muslimanskom ratu. Bez velikog okolišanja, autor ovu temu, ranije jedva obrađivanu u našoj književnosti, prenosi kroz konkretne likove i situacije: dvojice polubraće Senjina i Stevana, majke Amre i vanbračnog oca Senjinovog, srpskog književnika Petra Anđelića. Vremena i situacije su iz srpsko muslimanskog rata s početka devedesetih godina. Jović znalački, do u detalje uverljivo, prati svoje junake, dramatično ih sukobljavajući, slikajući svu bedu, strahove, apsurd, ostrvljenosti i psihološke lomove koje može da režira samo "višeslojna" balkanska klanica. Roman "Sunce umire na zapadu" je gotovo dokumentarne fakture i snažne fabulacije, bez sporednih tokova i pripovedačko-lirskih meandriranja. Ponekad ga opterećuje to što se svaka situacija i poenta razrešava kroz dijalog (iscrpan), kao i kroz neposredan, kamerni sukob (u "četiri oka"). Koncept romana kao da je preuzet iz neke od priča sa dalekog zapada, baš kao što i čitav taj najnoviji rat koji slika Jović zapravo i liči na obračun žestokih momaka, bilo da su oni svetli ili tamni, ili manje svetli i manje tamni. Pisac nesumnjivo dobro poznaje taj svet, njegove nazore, sudbine i jezik. Rat je to koji ne štedi nikog i ne ostavlja ga po strani. Pisac nas provodi kroz naturalističku vizuru soldateske, zločinaca (novih revolveraša), zahuktale vojne mašinerije, stradanja po logorima i slično. Kontrapunkt toj i takvoj logici rata (kod koje je sasvim "prirodno" pitanje: "Zašto problem niste riješili ubačenom bombom kroz prozor" ili prekorovovsko nadmudrivanje dojučerašnjih komšija i poznanika psovkama i dosetkama, podvučenih žestokim rafalima) je čvorna sudbina majke Amre, višestruke stradalnice.
Jovićevim romanom "Sunce umire na zapadu" produbljuju se naša saznanja o nedavnom muslimansko- srpskom konfliktu (koji, na žalost, još uvek traje), upotpunjuje se slike o famoznom balkanskom "buretu baruta". Uz to, dobili smo priču o ljudskim strastima ispripovedanu nimalo ravnodušno – naprotiv, sa sve uverenijom i snažnijom osudom rata što smo bliži kraju i udarnoj poenti ovog zanimljivog, i literarno vrednog, dela.
Beograd, početkom oktobra 1999.
